15P-të e marketingut bashkëkohor

Skender Mustafi

Autor: Skender Mustafi
MSC në Sistemet Informative të biznesit
BSc. në Administrim Biznesi

Marketingu (funksionet e marketingut) është pjesë e jetës sonë dhe shfaqet çdo ditë në, thuajse, secilin komunikim që realizojmë. Në përgjithësi, kur flasim për marketingun, më shumë shfrytëzojmë promocionin. Andaj, shumica e joprofesionistëve e mendojnë marketingun vetëm si reklamë ose promocion.

Icon

Diagram: 15P-të e marketingut bashkëkohor

1 file(s) 1.32 MB
Shkarko Dokumentin

Natyrisht, promocioni është funksion bazë dhe shumë i rëndësishëm i marketingut, por marketingu nuk është vetëm promocion.

Marketingu është tërësi e përbërë nga funksione të ndryshme të cilat mbulojnë çdo dimension të ndërmarrjes, si në ndërveprimin e brendshëm ashtu edhe në atë e jashtëm të saj.

Fillimisht studiuesit e hershëm të marketingut kanë identifikuar katër funksione të miksit të marketingut, të cilat edhe sot njihen si funksionet bazë, të cilët njihen edhe si 4P: produkti, çmimi, promocioni, vendi (shpërndarja).

Më vonë studiuesit kanë zgjeruar listën në 7P, 11P e 15P. Në vijim do të trajtojmë 15P-të e marketingut duke bërë definimin dhe përshkrimin e shkurtër të tyre. Madje, do të radhisim edhe instrumentet e rëndësishme të tyre. Sidoqoftë, “nuk ka rregull të përgjithshme se sa funksione përmban, ose duhet përmbajtur miksi i marketingut” (Mustafi, 2018)

4P, funksionet themelore të marketingut

1.    Produkti

Produkti në pikëpamjen e marketingut paraqet “çdo gjë që është me vlerë për konsumatorin dhe që mund të ofrohet përmes shkëmbimeve vullnetare të marketingut.” (Grewal & Levy, 2014). Definimi i produktit, dhe funksioneve tjera të marketingut, edhe më shumë është komplikuar për shkak të ndikimit të marketingut  në internet i cili i ka formësuar funksionet në atë masë sa që të jenë të ndryshme nga ato të marketingut tradicional.

Shembull, produkti në internet është i paprekshëm, cilësi e cila në trajtimin tradicional i takon shërbimit. Për më shumë, edhe instrumentet e produktit tradicional ndryshojnë tërësisht nga ato të atij në internet.

Ndër instrumentet e rëndësishme të produktit janë:

  • personalizimi,
  • individualizimi,
  • kartelat e anëtarësimit, etj.

Së fundi, gjithashtu kemi edhe miksin e produktit i cili është i rëndësishëm për formësimin e tij si funksion të marketingut. Elementet e miksit të produktit janë:

  • thellësia e produktit – numri i llojeve të produkteve
  • gjerësia e produktit – numri i produkteve në linjë
  • gjatësia e produktit – numri i përgjithshëm i produkteve

2.    Çmimi

Çmimi është funksion delikat i marketingut meqë ka një shkallë të lartë të ndryshueshmërisë të ndikuar nga faktorë të shumtë. Çmimi nënkupton procesin e dhe politikat e përcaktimit të çmimit të produktit ose shërbimit, qoftë atij tradicional apo në internet. Çmimi si funksion i marketingut nuk është e patjetërsueshme të jetë para, por mund të jetë edhe vlerë tjetër shkëmbimi.

Ndër instrumentet e rëndësishme të çmimit janë:

  • ankandi,
  • platformat për marrëveshje dinamike,
  • zbritjet e formave të ndryshme të digjitalizuara,
  • lirimet,
  • kuponët, etj.

3.    Vendi (vendosja / shpërndarja)

Vendoi, vendosja ose shpërndarja, është funksion i marketingut i cili përfshinë të gjitha aktivitetet të cilat janë të ndërlidhura me shpërndarjen dhe vendosjen e produktit duke filluar nga prodhuesi e duke arritur deri tek konsumatori. (Mustafi, 2018). Duhet pasur kujdes kur trajtojmë vendin nga pikëpamja e marketingut tradicional dhe atij në internet. Këto dy funksione dallojnë dukshëm mes vete. Ky dallim ndikon në zhvillimin e politikave dhe strategjive të shpërndarjes.

Vendi në pikëpamjen tradicionale nënkupton pikën ku konsumatori mund t’i qaset produktit. Ndërsa, për shkak të zhvillimit të teknologjive të reja, vendi i marketingut në internet paraqet hapësirën ku konsumatori mund të gjejë informacione mbi produktin ose shërbimin të cilin dëshiron ose pretendon të e konsumojë.

Elementet kryesore të miksit të vendosjes, edhe pse për nga kuptimi kanë kuptim tërësisht të ndryshëm në marketingun tradicional dhe atë në internet, janë:

  • Marketingu tradicional / Marketingu në internet
  • Inventari / Analizat statistikore
  • Deponimi / Vendosja në serverë dhe menaxhimi i shkarkimeve
  • Komunikimi / Përshkrimi dhe vlerësimet
  • Paketimi /Pamja dhe ilustrimi
  • Transporti / Kanalet e shkarkimit

4.    Promocioni

Përfshinë të gjitha mënyrat, mjetet, strategjitë dhe proceset të cilat shfrytëzohen për të komunikuar me konsumatorin. Komunikimi në këtë rast mund të jetë i njëanshëm ose i dyanshëm.

Icon

Diagram: 15P-të e marketingut bashkëkohor

1 file(s) 1.32 MB
Shkarko Dokumentin

Instrumentet e rëndësishme të promocionit ose njohur si miksi i promocionit përbëhet nga:

  • reklamimi,
  • marrëdhëniet publike,
  • promovimi i shitjeve,
  • marketingu direkt,
  • shitja personale, etj.

+3P, 7P të marketingut

5.    Njerëzit

Ky funksion i marketingut ka të bëjë me personat e përfshirë drejtpërdrejtë ose tërthorazi në proces dhe sjelljet e tyre gjatë prodhimit të produktit ose realizimit të shërbimit, shpërndarjes, vendosjen dhe shitjes së tij. Njerëzit, pa kaluar në pikëpamje filozofike, janë elementi më i rëndësishëm i një shërbimi, përvoje ose produkti.

Secili njeri i përfshirë në procesin e komunikimit të vlerave të ndërmarrjes mund të ketë ndikim të pamasë në ngritjen e kënaqjes së konsumatorit. Me komunikimin e vlerave është për qëllim secili njeri, që nga ai i cili paraqet idenë e deri tek ai i cili kontakton drejtpërdrejtë me konsumatorin për t’i reklamuar ose shitur produktin ose shërbimin.

6.    Proceset

Proceset shfrytëzohen në mënyrë që një ide të vlerësohet dhe realizohet, një projekt të analizohet në detaje dhe të shqyrtohet përputhshmëria dhe synimet e ndërmarrjes. Gjithashtu, që të realizohen marrëdhënie me një partner ose konsumator, të mund të shfrytëzohen përparësitë konkurruese dhe të realizohen strategji për t’ju ikur rreziqeve. Të gjitha idetë dhe vlerësimet duhet kaluar nëpër procese. Secili element, instrument dhe njeri i procesit është i rëndësishëm dhe me ndikim jetësorë për produktin, shërbimin ose vetë ndërmarrjen.

Llojet kryesore të proceseve janë:

  • proceset teknike
  • proceset elektronike
  • aktivitetet e drejtpërdrejta
  • aktivitetet e tërthorta

Kur është fjala tek proceset, duhet të kemi parasysh kombinimin e llojeve të marketingut, funksioneve dhe instrumenteve të tyre dhe ndikimin e tyre te proceset. Në këtë këndvështrim, konceptet më të rëndësishme të cilat ndërlidhen me proceset janë:

  • rrjedha e punës
  • menaxhimi i proceseve të biznesit
  • rishikimi i proceseve të biznesit
  • menaxhimi i përgjithshëm i kualitetit

7.    Paketimi

Paketimi nënkupton tërësinë e ofertës e cila i ofrohet konsumatorit qoftë produkt ose shërbim, ose kombinim i të dyjave. Për më shumë, me paketim nënkuptohet mënyra se si ndërmarrja paraqitet me pamjen e sajë të jashtme ndaj konsumatorit.  Andaj, para se të ofrohet produkti ose shërbimi, duhet parë atë nga syri kritik i konsumatorit dhe oferta duhet të bëhet në mënyrë të njohur dhe atraktive për konsumatorin. Shumica e konsumatorëve tërë procesin e tyre të blerjes e fillojnë që në takimin e parë me ndërmarrjen, përfaqësues të sajë, produktin ose shërbimin e saj. Varësisht se si është paketuar ndërmarrja ose oferta e saj ashtu reagon dhe konsumatori. Rrjedhimisht, ndërmarrja duhet që në vazhdimësi të përmirësojë paraqitjen e ofertës meqë çdo ndryshim i vogël i paraqitjes ka ndikim të madh tek vullneti i konsumatorit për të qenë pjesë e risisë. Së fundi, paketimi, gjithashtu, përfshinë edhe mënyrën se si nëpunësit e ndërmarrjes vishen dhe paraqiten para partnerëve ose konsumatorit. Përfshinë zyrat, broshurat, publikimet, reklamat, kontaktet dhe të gjitha elementet tjera të dukshme të ndërmarrjes.

Koncepte të rëndësishme të cilat janë të lidhura me paketimin si funksion i marketingut janë:

  • Paraqitja fizike
  • Informimi dhe udhëzimi për rritje të aftësisë vetëshërbim
  • Informimi si element mbrojtës
  • Risim në paketim me qëllim të: njohjes së ndërmarrjes dhe produktit ose shërbimit, mbrojtjes së emrit të mirë, pozicionimit të markës, dallimit nga konkurrenca dhe promovimit të brendshëm dhe të jashtëm.

8.    Dëshmia fizike

Sikur produkti tradicional ashtu edhe ai elektronik dhe shërbimi i cilitdo lloj, në shumicën e rasteve nuk mund të përjetohet nga konsumatori, andaj kërkohet që ai të njohë atë në formë përjetimi. Dëshmia fizike nënkupton ofrimin e mundësisë që konsumatori të mund të përjetojë produktin ose shërbimin para se ai të konsumojë atë. Duke marrë parasysh llojet e shumta të kanaleve të shpërndarjes dhe përvojat e ndryshme të konsumatorit me produktet dhe shërbimet shohim që është e nevojshme për forma të ndryshme të ofrimit të dëshmisë fizike. Andaj, për të zvogëluar ndjenjën e rrezikut dhe për të rritur atë të besimit dëshmi fizike mund të jetë: realizimi i një testimi të produktit, materiale multimediale, raste studimore, udhëzues e dëshmi të palëve të treta.  

Dr. Balaji (2014) paraqet një listë të dëshmive fizike të ndara në dy grupe kryesore si dëshmitë e jashtme dhe të brendshme të objektit. Më poshtë po paraqesim një listë më të plotë të dëshmisë fizike

  • Dëshmitë e jashtme fizike
    • Paraqitja e jashtme
    • Komunikimi me konsumatorët dhe partnerët
    • Dizajni i jashtëm
    • Sinjalizimi për komunikim të jashtëm
    • Parkimi
    • Peizazhi
    • Ambienti rrethues
  • Dëshmitë e brendshme fizike
    • Komunikimi i brendshëm
    • Dizajni i brendshëm
    • Plani i brendshëm
    • Sinjalizimi i për komunikim të brendshëm
    • Kualiteti i jetës në marrëdhënie pune

+9P, 15P e marketingut modern

9.    Personalizimi

Personalizimi nënkupton përgjigjen ndaj konsumatorit me ofertë personale. Andaj, oferta e përgjithshme dhe prodhimi masiv nuk bën pjesë në politikën dhe strategjinë e personalizimit. Gjithashtu edhe shërbimi me platformë të përgjithshme e pa hapësirë për përshtatje dhe personalizim nuk bënë pjesë në të. Personalizimi i ofertës në nivelin biznes-biznes ka fillet e veta shumë herët.

Personalizimi në nivelin biznes-konsumator ka marrë hovë me zhvillimin e teknologjive informative. Ndër shembujt e hershëm janë ofertat nga korporatat Dell ose Amazon, të cilat me zhvillimin e platformave në internet filluan të ofrojnë mundësi individuale për konsumatorin. Sot, personalizimi ka marrë përmasa të mëdha, ku ndërmarrjet e suksesshme e kanë si politikë të zakonshme.

Madje, ndërmarrjet të cilat parimisht ofrojnë produkte dhe shërbime elektronike ose të kombinuara elektronike-tradicionale kanë zhvilluar platforma të ngritura mbi algoritme posaçërisht për personalizim. Ky trend në të ardhmen do të zhvillohet edhe më tej. Automatizimi i proceseve dhe mundësia për ndërveprim shërbyesve të ndryshëm do të ofrojë edhe më shumë mundësi për personalizim.

10.Privatësia

Marketingu është i lidhur drejtpërdrejtë me njohjen e konsumatorit. Sa më mirë të njihet konsumatori aq më mirë mund t’i përgjigjet përmes ofertës.

Si mund të njihet konsumatori?

Informacione.

Individualizimi dhe personalizimi janë lloje të marketingut të cilat janë të ngritura mbi informacione. Shumë informacione mbi konsumatorin. Zhvillimi i rrjeteve sociale dhe fuzioni i ndërmarrjeve të ndryshme në një, siç është rasti i Facebook e cila zotëron Instagram dhe WhatsApp, kanë bërë që të krijohen ‘profile të plota’ të konsumatorëve. Për më shumë, Google dhe shërbimet e saja të kërkimit në mënyrë specifike dhe individuale ku sugjerimet nga motori i kërkimit s’kanë të ndalura ka po të njëjtin model biznesi.

‘Gjithçka dihet rreth konsumatorit.’

Mu në këtë pikë, të arritjes së kulmit të mbledhjes së informacioneve, vihet në dyshim privatësia dhe ruajtja e saj.

11.Pjesëmarrja

Teknologjitë elektronike dhe mundësitë e komunikimit të lirë u kanë mundësuar ndërmarrjeve ngritjen e platformave të ndryshme si për komunikim ashtu edhe për vlerësim dhe ndërhyrje në produktin ose shërbimin e ofruar. Pjesëmarrja, si funksion i marketingut trajton konsumatorin si pjesëmarrës në orientimin e markës duke u përfshirë në të gjitha fazat e menaxhimit të markës.

Konsumatori është fytyra e markës në treg. Pjesëmarrja e tij nëpër rrjetet sociale dhe reagimet dhe vlerësimet e tija mbi produktin, shërbimin dhe vlerat e tyre, shpesh herë ka ndikim shumë më të madh se vetë reklamimi i produktit. Andaj, ndërmarrja duhet hapur mundësinë e komunikimit të dyanshëm. Mundësinë që konsumatori të shprehet lirshëm. Të shfaqë emocionet dhe kënaqësinë e konsumimit të produktit ose shërbimit. Të merret me seriozitet çdo reagim dhe të gjendet zgjidhje për mospajtimet e mundshme. Vetëm kështu konsumatori bëhet pjesë e ndërmarrjes dhe si pjesëmarrës është i gatshëm të sjellë më shumë vlera për të. Në këtë mënyrë ai identifikohet me markën.

Së fundi, pjesëmarrja është e rëndësishme për ndërmarrjen në mënyrë që të kuptohet konsumatori dhe sjellja e tij. Të kuptuarit e sjelljes jep mundësi që t’i përgjigjet asaj me ofertë të përshtatshme në kohën e duhur.

Instrumentet më të rëndësishme të pjesëmarrjes si instrument i marketingut janë:

  • Ueb-faqja e ndërmarrjes
  • Ueb-shitorja e ndërmarrjes
  • Profilet personale në bazën e të dhënave të ndërmarrjes
  • Rrjetet sociale
  • Kartelat për blerje

12.Peer-to-peer

Ky funksion I marketingut merret me trajtimin e rrugëve të komunikimit me konsumatorin. Në të vërtetë, është një ndër funksionet bazë të marketingut meqë merret me komunikimin e drejtpërdrejtë të ndërmarrjes me konsumatorin. Madje, jo vetëm me komunikimin e drejtpërdrejtë, por edhe me aftësinë dhe mundësinë e motivimit të konsumatorit që ai/ajo të motivojë të tjerët.

Lloji i marketingut i cili del si rezultat I këtij funksioni është zhvilluar që në hapat e para të zhvillimit të marketingut. Komunikimi i vlerave të një produkti ose shërbimi nga një konsumator tek tjetri dhe ndikimi i këtij komunikimi që edhe ai të bëhet konsumator paraqet marketing peer-to-peer. Madje edhe sot, pas të gjitha mundësive elektronike, kontakti i drejtpërdrejtë krijon lidhje dhe ndikim shumë më të fortë se rrjetet e ndryshme të komunikimit virtual. Thjeshtë, kur kemi një fluks kaq të madh të pëlqimeve dhe shpërndarjeve nëpër rrjetet sociale, është shumë e lehtë që informacionet promovuese të na rrëshqasin nda dora.

Instrumentet më të rëndësishme të këtij funksioni janë:

  • Organizimet e ndryshme – panaire, mbrëmje informuese, kurse, etj
  • Shpërndarja e shembullit – ndërmarrja dërgon sasi të vogël produkti që konsumatori të mund të e testojë, ose për produktet elektronike të japin mundësi për testim në një periudhë të caktuar kohore p.sh. 30 ditë
  • Ngritja e rrjeteve sociale – Facebook, Twitter, Pinterest, Instagram, Solaborate, LinkedIn, etj
  • Takimet personale përmes agjentëve – në shtëpi, në rrugë, në vend pune, në vende publike, etj.

13.Modelimi i parashikueshëm

Të gjitha funksionet e mësipërme të cilat merren me mbledhjen dhe trajtimin e të dhënave përfshihen në këtë funksion. Më ndryshe, modeli I parashikueshmërisë ngrihet mbi të dhënat e mbledhja nga ana e ndërmarrjes përmes funksioneve të marketingut si personalizimi, individualizimi, marketingut peer-to-peer, etj. Algoritmet e mbledhjes së të dhënave nga ana e konsumatorëve thellohen në vlerësimin dhe grupimin e atyre të dhënave. Analiza e të dhënave dhe nxjerrja e informacioneve nga ato mundëson parashikimin e sjelljes së konsumatorëve qoftë si grupe, qoftë si individ.

Korporatat e mëdha ndërkombëtare për shitje personale suksesin e tyre e kanë arritur falë modeleve të parashikueshmërisë. Ato vlerësojnë të dhënat e konsumatorëve dhe përmes tyre parashikojnë jetën e konsumatori. Të parashikuarit e jetës mundëson njohjen e sjelljeve të mundshme gjë që mundëson ndikimin ose manipulimin e sjelljeve të tilla përmes ofertave të ndryshme joshëse.

Nëse për shembull, një femër në një periudhë të caktuar kohore fillon konsumimin e vitaminave dhe ushqimeve të shëndetshme, akoma pa e ditur familja, ndërmarrja parasheh se ajo është shtatzënë. Duke marrë parasysh këtë vlerësim, përmes algoritmeve të ndryshme nga të dhënat personale, ndërmarrja mund me lehtësi të vlerësojë në cilën kohë dhe çfarë lloj oferte apo lirimi mund t’i ofrojë kësaj konsumatoreje. Në këtë rast, oferta jo vetëm që përputhet me kërkesën, por kërkesa në masë të madhe mund të ndikohet dhe manipulohet.

14.Pozicionimi

I gjithë angazhimi I ndërmarrjes nuk përmbyllet vetëm me lidhjen e sajë me konsumatorin. Ajo merret edhe me trajtimin dhe kurimin e plagëve që ekzistojnë mes saj dhe konsumatorit. Ngjashëm si politika e produktit apo përcaktimit të çmimit është edhe politika e njohjes së pozitës së ndërmarrjes në mendjet dhe zemrat e konsumatorëve. Kjo njohje nuk mjafton vetëm si informacion, por duhet vlerësuar dhe sipas mundësisë dhe nevojës duhet ndikuar dhe përmirësuar.

Andaj, ndërmarrja duhet përgjigjur pyetjeve të ngjashme si:

  • Çfarë mendojnë dhe flasin njerëzit rreth meje?
  • Çka mendojnë dhe flasin njerëzit rreth meje kur nuk jam aty?
  • Si mendojnë dhe flasin njerëzit rreth produktit dhe shërbimit?
  • Në ç’pozitë jam, në treg, sipas fjalëve dhe sjelljeve të njerëzve kur flasin me të tjerët?

Ndërmarrja duhet vlerësuar dhe përcaktuar pozitën të cilën dëshiron të e ketë. Nga kjo pikë duhet filluar angazhimi I vlerësimit të sjelljes së konsumatorit dhe ndikimi i saj. Për të arritur këtë, ajo parashtron pyetje të cilat mundësojnë njohjen e vetes dhe zhvillimin e politikave ndikuese si:

  • Nëse mund të krijoj përshtypjen ideale në zemrën dhe mendjen e konsumatorit, cila do të ishte ajo?
  • Çfarë mund dhe duhet ndryshuar në mënyrën e komunikimit dhe ndërveprimit me konsumatorin?
  • Çfarë mund të bëhet gjatë çdo ndërveprimi me konsumatorin që ky imazh i ndërmarrjes të përmirësohet në zemrën dhe mendjen e tij?
  • Etj.

15.Rrjeti personal

Ndërmarrjes jo vetëm që i intereson njohja e konsumatorit përmes mjeteve të zhvilluara për mbledhje të të dhënave, por edhe sjellja e tij jashtë mendimeve për konsumim. Ndërmarrjet në ditët e sodit janë bërë në stilin e vëllait të madh:

  • Ku është konsumatori?
  • Me kë po shoqërohet?
  • Çfarë po konsumon?
  • Sa ndikim ka shoqëruesi ?
  • Çfarë interesa ka shoqëruesi?

Pyetje të tilla nuk bëhen vetëm për sjelljet e konsumatorit në internet, por edhe për sjelljet në përgjithësi. Meqë njeriu është kulturë në vete dhe kulturë sociale, rrjeti personal e bënë atë ‘konsumator komplet’. Andaj, ndërmarrja duhet kuptuar rrjetin personal të konsumatorit për të vlerësuar dhe ndikuar atë.

Icon

Diagram: 15P-të e marketingut bashkëkohor

1 file(s) 1.32 MB
Shkarko Dokumentin

Referencat

Po këto i keni lexuar?